بررسی اثر استخراج ترکیب‌های فنولی میوه بلوط (Quercus branti var persica Lindl.) با حلال‌های مختلف بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی آنها در ثبات اکسیداتیو روغن آفتابگردان

بلوط (Quercus branti var persica Lindl.) متعلق به خانواده Fagaceae و جنس Quercus می‌‌باشد. میوه بلوط از دیرباز کاربرد زیادی در طب سنتی داشته‌است و برای درمان بیماریهایی نظیر اسهال، درد معده، بواسیر، نرمی استخوان، کم‌خونی، سوختگی، اگزما و واریس مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف از این مطالعه استخراج ترکیب‌های فنولی میوه بلوط (Q. branti var persica) با سامانه‌های مختلف حلال و بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی آنها در ثبات اکسیداتیو روغن آفتاب‌گردان بود. ترکیب‌های فنولی عصاره‌ها با حلال‌های متانول (80%)، اتانول (70%) و آب با روش غوطه‌وری استخراج و میزان ترکیب‌های فنولی آنها با روش فولین سیوکالتو اندازه‌گیری شد. جهت بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی، عصاره‌ها در 3 سطح غلظت 250، 500 و 1000 پی‌پی‌ام، BHA و BHT در دو سطح 100 و 200 پی‌پی‌ام و TBHQ با غلظت 200 پی‌پی‌ام به روغن آفتاب‌گردان بدون آنتی‌اکسیدان افزوده و نمونه‌ها به مدت 12 روز در گرمخانه با دمای C°70 نگه‌داری شدند. اثر محافظت‌کنندگی عصاره‌ها با اندازه‌گیری اعداد پراکسید و تیوباربیتوریک اسید در فواصل زمانی مشخص مورد ارزیابی قرار گرفت. مقدار کل ترکیب‌های فنولی در عصاره‌های آبی، اتانولی و متانولی به‌ترتیب 28/79، 49/138 و 96/183 میلی‌گرم معادل تانیک اسید در گرم عصاره بود. عدد پراکسید نمونه شاهد از 23/26 به 88/328 میلی‌اکی‌والان و عدد تیوباربیتوریک از 073/0 به 58/0 میلی‌گرم در کیلوگرم رسید. نمونه‌های روغن حاوی TBHQ بیشترین ثبات اکسیداتیو را طی روزهای آزمایش داشتند. با افزایش غلظت عصاره، فعالیت آنتی‌اکسیدانی افزایش یافت. البته از بین عصاره‌های فنولی نیز عصاره متانولی (500 و 1000 پی‌پی‌ام) بهترین عملکرد را داشت و بهتر از BHT قابل رقابت بود. سایر عصاره‌ها نیز با BHA و BHT در سطوح مختلف قابل رقابت بودند. بنابراین میوه بلوط می‌تواند به‌عنوان منبعی سرشار از ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی در صنایع دارویی و غذایی مورد توجه قرار بگیرد.